در مراسم رونمايی از ترجمه «تفسير كشّاف» مطرح شد: تفسير كشّاف، از ويژگی عقل‌گرايی دين‌پژوهانه برخوردار است

در مراسم رونمايی از ترجمه «تفسير كشّاف» مطرح شد:

تفسير كشّاف، از ويژگی عقل‌گرايی دين‌پژوهانه برخوردار است

"یزد فردا" «بهاءالدين خرمشاهی» در مراسم رونمايی از ترجمه چهارجلدی تفسير كشّاف، از اين اثر به عنوان تفسيری برگزيده ياد كرد كه دارای ويژگی عقل‌گرايی دين‌پژوهانه است.رونمايی از «تفسير كشّاف» نوشته محمود بن عمر بن محمد زمخشری با ترجمه «مسعود انصاری» شب گذشته، 14 آذرماه، در محل تالار انتشارات ققنوس با حضور «سيدعلی موسوی گرمارودی»، «كامران فانی»، «حسين استادولی»، «بهاءالدين خرمشاهی» و جمعی ديگر از قرآن‌پژوهان برگزار شد.
بهاءالدين خرمشاهی، مترجم قرآن و قرآن‌پژوه، در اين مراسم اظهار كرد: اثر زمخشری به عنوان تفسيری برگزيده كه به بهترين وجه نيز ترجمه شده است، از ويژگی عقل‌گرايی دين‌پژوهانه برخوردار است. وی با بيان اين مطلب افزود: تفاسير بسياری را برای انجام فعاليت تحقيقاتی‌ام مطالعه كرده‌ام كه تفسير شيخ طوسی، تفسير سمرقندی، تفسير مجمع‌البيان كه سزاوار ترجمه معكوس و برگرداندن به عربی است و تفسير ابوالفتوح، از آن جمله‌اند.
وی با اشاره به تفسير كشّاف، گفت: مطالعه اين تفسير سبب تعجبم شد؛ زيرا در حل مشكلات ياری فراوانی می‌رساند و نظيری برای آن نديدم كه اگر قرار باشد برای آن نظيری را عنوان كنم، بايد از مجمع‌البيان و تفسير اكبر فخررازی نام ببرم. به گفته خرمشاهی، تفسير كشف‌الاسرار، تفسير الميزان و تفسير عتيق نيشابوری، از ديگر تفاسيری است كه به زبان فارسی مورد مطالعه قرار داده است.

وی با بيان اين كه ناگهان جهشی در نگارش تفاسير كه از قرن ششم به قرن حاضر بوده است، مشاهده می‌شود، افزود: يكی از وجوه عربی بودن كشّاف اين است كه ترجمه قرآن به زبان فارسی و غيرعربی جايز است يا نه؟ خرمشاهی با اشاره به مقدمه تفسير طبری كه اين موضوع را ثابت كرده است، اظهار كرد: قرار بود لطف الهی شامل همه بندگان شود، از اين رو اگر تفاسير و قرآن به زبان عربی نگاشته می‌شد، غيرعرب‌زبان‌ها از اين موهبت بی‌نصيب می‌ماندند.
ناشران بازار مطلوبی را برای چاپ آثار قرآن‌پژوهانه فراهم نكرده‌اند خرمشاهی با گلايه از ناشران كه بازار مطلوبی را برای چاپ آثار قرآن‌پژوهانه فراهم نكرده‌اند، گفت: نثر مسعود انصاری، مترجم كشّاف، نثری متعارف معيار امروز است كه دو خصيصه عربی‌گرا نبودن و بهره‌مندبودن از كهن‌گرايی را يك‌جا دارد.
سيدعلی موسوی‌گرمارودی، مترجم قرآن و قرآن‌پژوه، نيز اظهاراتی را درباره زندگی زمخشری عنوان كرد و گفت: زمخشری در سال 538 هـ.ق در گرگنج از دنيا رفت و در همان مكان نيز به خاك سپرده شد. وی ادامه داد: ابن بطوطه در سال 1333 ميلادی از اين مكان بازديد كرده و از مقبره زمخشری در بيرون اين شهر ياد كرده است.
گرمارودی از سفر نخست زمخشری به حجاز كه بسيار طولانی شد، ياد كرد و افزود: طولانی شدن اقامت او سبب شد كه به اين شخصيت لقب «جارالله» بدهند. وی با اشاره به اين كه زمخشری در فروع، مذهبش را پنهان می‌كرد، گفت: در دو كتاب درباره اين نگارنده آمده كه وی مذهب حنفی داشته است و معتزلی بوده است. 140 اثر برای زمخشری در كتاب كشّاف نام برده شده است
به گفته گرمارودی، 140 اثر برای زمخشری در كتاب كشّاف نام برده شده است كه متأسفانه از اين كه به چه خطی نوشته شده و كدام يك قابل دسترس است، مطلبی نوشته نشده است. گرمارودی ضمن اشاره به «شوقی ضيف»، محقق و منتقد جهان عرب، گفت: وی در كتاب «البلاغة» كه در 400 صفحه به نگارش درآمده، 70 صفحه را به زمخشری اختصاص داده و اين كتاب توسط «محمدرضا تركی» به فارسی ترجمه شده است.

همچنين «حسين استادولی»، مترجم قرآن، در اين مراسم اظهار كرد: زمخشری تنها مفسر نيست، بلكه محدث نيز است و كتاب «ربيع‌الابرار» كه از او به جای مانده است، مجموعه احاديثی است كه به كوشش او به رشته تحرير درآمده است و اين موضوع نشان از تسلط او بر احاديث می‌دهد.
وی درباره اهميت كشّاف گفت: مرحوم «طبرسی» پس از نگارش «مجمع‌البيان» با اين كتاب رو به رو شده است و با مطالعه اين تفسير توانسته استفاده فراوانی از آن ببرد. استادولی از رابطه مطلوب زمخشری با اهل بيت پيامبر (ص) ياد كرد و افزود: وی درباره محبت و دشمنی با اهل بيت(ع) مطالب بسياری را بيان كرده است و اين موضوع نشان‌دهنده روحيه متشیّعه اوست.
«سياوش جمادی»، مترجم، نيز در اين مراسم با اشاره به اين كه يك نكته مورد غفلت واقع شده است، گفت: يكی از تفاسير بالينی و مورد علاقه حافظ، تفسير كشّاف بوده است. وی با بيان اين مطلب افزود: با توجه به اين كه تفسير كشّاف اكنون به زبان فارسی ترجمه شده است، دامنه انتشار و گستره مخاطبان بيشتری را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. اين مترجم اظهار كرد: در گذشته و پيشامدرن، آنچه از كتاب‌ها، ادب، هنر و نوشته‌ها به ديگران منتقل می‌شد و گسترش پيدا می‌كرد، به صورت روش تكثير نسخه‌نويسی بوده است.
به گفته وی، نسخه‌نويسی دايره مخاطبان را به كسانی كه با اصحاب قدرت رابطه داشتند و خود نقش ناشر را ايفا می‌كردند، محدود می‌شد. جمادی همچنين گفت: در تاريخ طبری يا ديوان حافظ كه مضامين عرفانی و اجتماعی را به زيبايی در هم آميخته است، نوعی مبارزه منفی و نافرمانی مدنی نسبت به مشايخ زمان به چشم می‌خورد. وی ادامه داد: حافظ نقش متفاوتی با ديگران دارد و توانسته است به جامعه زمان خود نزديك شود و شرح كشّاف از مراكز اصلی توجه حافظ در سرودن ديوانش بوده است.
جمادی در پايان سخنانش اظهار كرد: ترجمه تفسير كشّاف اقدامی بزرگ است؛ زيرا اين تفسير بر پايه مبانی عقلانی اعتزالی نگاشته شده است. در ترجمه كشّاف هر چه تلاش داشتم به كار گرفتم . مسعود انصاری، مترجم تفسير كشّاف، نيز در پايان اين جلسه گفت: در ترجمه كشّاف هر چه تلاش داشتم، به كار گرفتم و در همه موارد سعی كردم دو چندان بكوشم تا بتوانم معانی را دقيق‌تر به مخاطب منتقل كنم. وی افزود: زمخشری را در دو مورد تحسين می‌كنم و آن اين كه به خرد و زبان عنايت ويژه داشته است.
انصاری در پايان سخنانش به دعای زمخشری در نگارش كشّاف اشاره كرد كه ضمن تشكر از خداوند كه توانسته بود كاری را كه بايد 30 ساله به پايان برساند، طی دو سه سال انجام دهد، از حضرت باری تعالی خواسته بود كه اين قرآن را در پل صراط برای او و از پيشاپيش و سمت راست، برايش نور بگرداند.

منبع:ایکنا